قدرت«ستاره مربع» های خودی از فتوای علما هم بیشتر است!

برنده باش، ستاره ساز، فوتبال برتر، عصرجدید، روبیکا، فوتبالیکا و... تنها بخشی از برنامه ها و سامانه هایی است که با این رویه کسب درآمد می‌کند و هنوز نه ابلاغیه بانک مرکزی و نه فتاوای مراجع تقلید توان مقابله با آنها را نداشته است.

ابلاغیه بهمن 96 بانک مرکزی هم هنوز زورش به کدهای دستوری نرسیده است. بانک مرکزی می‌گوید این کدها امنیت اطلاعات حساب کاربران را تامین نمی‌کنند. اما سود مالی بالای اپراتورها و صدا و سیما از این کدها، تاکنون مانع از اجرایی شدن ابلاغیه بانک مرکزی شده است.

«آن میزان از بودجه‌ای که باید توسط دولت یا با تصویب مجلس به سازمان داده شود، به ما نمی‌رسد و تکلیف می‌کنند که خود تلویزیون باید درآمدزایی داشته باشد. خود ما هم می‌دانیم که این حجم از تبلیغات به عصبانیت مخاطب منجر می‌شود، ولی تکلیفی است که بر دوش سازمان گذاشته شده است.» این جملات متعلق به قائم مقام معاون سیمای صدا و سیماست. درآمدها و هزینه‌های صدا و سیما سال‌هاست که به مساله مهمی تبدیل شده است و هر مدیری هم که می‌آید درباره این دو موضوع، شفاف حرف نمی‌زند. نمی‌توانیم بپذیریم که حضور این حجم از تبلیغات در صدا و سیما فقط و فقط به بهانه کمبود بودجه باشد. البته که هر مجموعه‌ای که عقل سلیم داشته باشد باید به فکر درآمدزایی باشد، اما با چه شیوه‌هایی؟ فروش آنتن به هر شرکت یا موسسه‌ای آخرین راه است، نه اولین.

*ستاره، مربع از کجا آمد؟
USSD یک مکانیزم انتقال اطلاعات بر بستر شبکه GSM می‌باشد. یک پیام USSD می‌تواند حدود 182 کاراکتر باشد. با استفاده از USSD می‌توان بین نرم‌افزارهای نوشته شده برای موبایل و شبکه اپراتور موبایل ارتباط برقرار نمود. پیغام‌های USSD همواره بین یک * و # قرار دارند و بدین ترتیب از شماره‌های تلفن تمیز داده می‌شوند. استفاده از این کدها مزیت‌های مهمی نیز دارد که یکی از آنها بی نیازی به اینترنت است و همین ویژگی موجب شده تا محبوبیت زیادی بین مردم پیدا کند.
ابلاغیه بهمن 96 بانک مرکزی هم هنوز زورش به کدهای دستوری نرسیده است. بانک مرکزی می‌گوید این کدها امنیت اطلاعات حساب کاربران را تامین نمی‌کنند. کارشناسان هم در حمایت از این ابلاغیه می‌گویند که این کدهای دستوری برای دوران پارینه سنگی بوده و الان در دور افتاده‌ترین روستاها هم اینترنت پرسرعت در دسترس است. اما سود مالی بالای اپراتورها و صدا و سیما از این کدها، تاکنون مانع از اجرایی شدن ابلاغیه بانک مرکزی شده است. البته اواخر سال گذشته قول‌هایی از طرف وزارت ارتباطات برای خروج این کدها از صدا و سیما منتشر شد، اما هنوز هم در برخی برنامه‌ها دیده می‌شوند.

*باز هم توسکا!
شرکت توسعه کسب و کار ایرانی (توسکا)، 16 مهر 1396 به صورت رسمی ثبت شد و توانست در آگهی مزایده‌ای که تنها 10 روز بعد و در تاریخ 26 مهر 1396 برگزار شد، انحصار تبلیعات مرتبط با سرویس‌های ارزش افزوده و اپلکیشین‌ها در سازمان صدا و سیما را کسب کند. این دومین مزایده‌ای بود که صدا و سیما از سال 1394 برای فروش این بخش پردرآمد خود برگزار می‌کرد.
جزئیات قرارداد صداوسیما با شرکت توسکا اعلام نشده است، اما گفته می‌شود توسکا باید طی دوره حدوداً سه ساله 1200 میلیارد تومان به عنوان کف تعهدات خود به حساب رسانه ملی واریز کند و در صورتی که درآمد این شرکت از محل این نوع تبلیغات بیش از این میزان بود، بقیه درآمد به روشی، تسهیم شود.
توسکا، اما همچنان تن به شفاف‌سازی درباره فعالیت‌هایش در برنامه‌های تلویزیونی و درآمدی که تا به امروز از کدهای دستوری و سرویس‌های ارزش افزوده کسب کرده نداده است و همچنان مشخص نیست که ارتباط مالی‌اش با 79 برنامه تلویزیونی که اعلام کرده اسپانسر آن‌ها بوده چگونه است.

*در مقابل شرع

بسیاری از مردم و صاحب نظران درباره سلامت و پاکی این نوع درآمدها شک و شبهه دارند. خبرگزاری مهر سال 92 در استفتایی از دفتر مقام معظم رهبری، حکم شرکت در مسابقات پیامکی و دریافت جایزه از آن را پرسیده و در جواب گفته شده است: اگر هزینه‎ای افزون‌تر از هزینه‏‌های معمولی پیامک از افراد کم نشود و هزینه جایزه بر اساس جمع آوری پول‌های کسر شده نباشد اشکالی ندارد. اگر علاوه بر هزینه معمول پیامک، پولی بابت شرکت در مسابقه از افراد کسر شود و از پول‌هایی که از افراد کسر شده جایزه تهیه کنند، حرام است.

علاوه بر رهبر انقلاب، آیت‌الله مکارم شیرازی نیز چنین فتوا داده‌اند: در این گونه موارد باید مطابق قوانین و مقررات مربوطه عمل شود و در صورتی که جوایز از آن پول‌ها داده می‌شود و یا لااقل پول‌ها پشتوانه‌ای برای آن جوایز است، شبیه بخت آزمایی می‌باشد و اشکال دارد.
آیت‌الله وحیدخراسانی نیز در پاسخ به سوالی در این‌باره گفته‌اند: اگر مسابقه‌ای به این صورت باشد که از شرکت کنندگان در آن پولی دریافت شود تا از همان پول به برنده یا برندگان جایزه داده شود این امر جایز نیست؛ مگر آن که برگزارکننده مسابقه از این پول‌ها، امکاناتی هم در اختیار شرکت کنندگان قرار دهد مثلاً در یک مسابقه ورزشی، بخشی از پول جمع شده نیز برای توزیع توپ و وسائل ورزشی و مانند آن در بین شرکت کنندگان هزینه شود. به هر حال در فرض مطرح شده باید بیان داشت که این شیوه یعنی هزینه کردن بسیاری از افراد و سپس اعطای جایزه به تعدادی محدود از همین پول، بسیار نزدیک به قُمار است و اشکال دارد.
آیت الله شبیری زنجانی نیز این گونه جایزه دادن‌ها دارای اشکال دانسته‌اند و آیت‌الله صافی گلپایگانی در پاسخ به استفتایی این‌گونه پاسخ داده‌اند: اگر مسابقه به گونه‌ای باشد که برگزارکننده از جیب خودش پولی برای جایزه در نظر بگیرد اشکال ندارد؛ اما این که جوایز مسابقه از همه یا بخشی از پول شرکت کنندگان در مسابقه تأمین شود اشکال دارد.

البته با همه این حرف‌ها رضا پورحسین، قائم مقام معاون سیمای صدا و سیما در واکنش به اینکه برخی از نظر فقهی به قرعه‌کشی‌ها و جوایز تلویزیون ایراد وارد کرده‌اند به مهر گفت: متخصصان و اهل فقه باید در این زمینه اظهار نظر کنند که البته باید از مبادی رسمی کشور به دست ما برسد.

*جایگزین‌های یواشکی ستاره مربع‌ها
اسفندماه بود که شرکت توسکا با انتشار بیانیه‌ای از پایان حضور ستاره، مربع‌ها پس از برنامه‌های نوروزی خبر داد. بنا بر گفته رضا پورحسین، فعلاً قرار است از کدهای دستوری (ستاره-مربع‌ها) استفاده نشود. البته معلوم نیست این «فعلا» تا کی ادامه خواهد داشت. اما قصه اینجاست که ویترین این فروشگاه تغییر کرده است و داخلش همان اجناس قبل را می‌فروشند. شرکت توسعه کسب و کار ایرانی، مدلش را تغییر داده است و با احترام به نظر مخاطبان برای تغییر آن شیوه درآمدزایی، راه تازه‌ای را با پوشش اطلاعات عمومی و هوش را یافته است.
این روزها کدهای دستوری خیلی کمتر شده‌اند. توسکا این بار اپلیکیشن روبیکا را جلو انداخته است و با کپی از یک سامانه حمل و نقل اینترنتی که خود آن هم کپی از نمونه‌های خارجی است، رسالت خالی کردن جیب مردم را متوقف نکرده است. روبیکیو مسابقه هوش آنلاینی است که می‌خواهد خاطره تلخ کدهای دستوری را پاک کند. شگفتا که این مسابقه به برنامه‌هایی آمده که قبلا میزبان کدهای دستوری بودند. بله، درست حدس زدید مسابقه روبیکیو همان مدل تازه شرکت توسعه کسب و کار ایرانی (توسکا) است که جایگزین #3* شده است.



گزارش از مریم میثمی